HILLEGOM - Als hij in de nacht van 26- op 27 augustus vanuit een Engels vliegtuig de nacht boven Nederland inspringt wordt hij de eerste Nederlandse geheim agent die terugkeert op vaderlandse bodem. Lodelijk van Hamel, roepnaam Lodo, wordt gedropt bij Hillegom.
Van Hamel is marine-officier, zijn eerste schip, hoe toevallig, de pantserdekkruiser Hr.Ms Gelderland. Als de oorlog uitbreekt is hij gestationeerd op het fort te IJmuiden. Als commandant van een motorsloep neemt hij deel aan de evacuatie van het Britse leger in Duinkerken en weet hij Engeland te bereiken. Het is Francois van 't Sant, het hoofd van de inlichtingendienst die hem vraagt terug te keren naar Nederland om een eigen netwerk en betrouwbare radioverbinding op te zetten. Onder de schuilnaam Willem van Dalen weet hij nazijn landing in korte tijd een eigen netwerk op te zetten en vindt hij een uitvalsbasis in Den Haag. Hij levert informatie over militaire installaties, vliegvelden en de schepen in de haven van Rotterdam.
Omdat zijn vervalste paspoort van slechte kwaliteit is moet hij in oktober terugkeren naar Engeland. Het risico dat hij bij controle door de mand zal vallen is simpelweg te groot. Een watervliegtuig van de Nederlandse Marine zal hem en vier anderen in de nacht van 13 oktober oppikken vanaf het Tjeukemeer. Het vijftal heeft zich vermomd als ornithologen die de vogeltrek bestuderen vanuit een bootje. Maar die nacht komt er geen vliegtuig, de nacht daarop kan het toestel niet landen vanwege de dichte mist. De nachtelijke activiteit loopt in de gaten en als de vijf terugkeren aan wal worden ze aangehouden door twee Nederlandse agenten. Later die nacht doet het watervliegtuig alsnog een poging om te landen, maar de bemanning weet niet dat hun passagiers al tegen de lamp zijn gelopen. Het toestel wordt beschoten door Duits luchtdoelgeschut en de piloot weet net te ontkomen met het zwaar beschadigde toestel en twee gewonde bemanningsleden.
monument voor de gebroeders van Hamel in Baarn
In het Oranjehotel in Scheveningen wordt Lodo van Hamel wekenlang ondervraagd maar hij laat niets los. Pas als de Duitsers dreigen zijn ouders te arresteren geeft hij toe dat hij geland is bij Hillegom maar de Duitsers willen dat pas geloven als hij hun de plaats wijst waar hij zijn parachute begraven heeft. In 1941 wordt hij veroordeeld tot de doodstraf. Zijn vader probeert gratie voor hem te krijgen, tevergeefs. En ook het aanbod van de Nederlandse regering om van Hamel te ruilen tegen een in Duitse agent die in Engeland is aangehouden gaat op bevel van Hitler zelf niet door. Op 16 juni wordt van Hamel op de Bussumerheide gefusilleerd.
Na zijn dood wordt zijn werk voortgezet door zijn broer Gerard van Hamel die het netwerk van Lodo verder uitbouwt. Maar ook Gerard valt in handen van de Duitsers en met hem een deel van het door Lodo opgezette netwerk. Hij wordt een van de eerste 'Nacht und Nebel' gevangenen en afgevoerd naar Natzweiler. Daar sterft hij op 19 juli 1944 aan uitputting en tuberculose.
De mislukte operatie op het Tjeukemeer werd jaren later door filmmaker Paul Verhoeven gebruikt in de film 'Soldaat van Oranje'. Deze aflevering van 'De bezetting' van Lou de Jong is helemaal gewijd aan de allereerste spion van Oranje.
